Ρόδι: Ποια είναι τα οφέλη του στην υγεία;

Το ρόδι αποτελεί σημαντική πηγή φυτοχημικών ενώσεων, ιδιαίτερα πολυφαινολών, οι οποίες παρουσιάζουν ισχυρή αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση. Οι βιοδραστικές αυτές ουσίες συμβάλλουν στη μείωση παραγόντων κινδύνου για χρόνιες ασθένειες, όπως η υπέρταση, η υπερχοληστερολαιμία, η υπεργλυκαιμία και το οξειδωτικό στρες. Επιπλέον, μελέτες έχουν δείξει ότι τα συστατικά του ροδιού μπορεί να παρουσιάζουν αντικαρκινικές ιδιότητες, επηρεάζοντας μηχανισμούς κυτταρικής προστασίας και φλεγμονώδους απόκρισης.

Πιο αναλυτικά, το ρόδι:

• Αποτελεί πηγή πολύτιμων θρεπτικών ουσιών.
• Παρέχει υδρολυόμενες και συμπυκνωμένες τανίνες.
• Έχει χαμηλή τιμή pH (<4.0) και υψηλή οξύτητα.
• Είναι πλούσιο σε βιοδραστικές ενώσεις όπως οι πολυφαινόλες.
• Παρουσιάζει ιδιότητες που σχετίζονται με την υγεία, όπως αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις και αντιυπερτασικές.

Σπόροι του ροδιού:

Οι σπόροι περιέχουν πρωτεΐνες, ακατέργαστες ίνες, βιταμίνες, μέταλλα, πηκτίνη, σάκχαρα, πολυφαινόλες, ισοφλαβόνες, και το έλαιο που προέρχεται από αυτούς χαρακτηρίζεται από υψηλή περιεκτικότητα σε πολυακόρεστα λιπαρά οξέα.

Το ρόδι είναι πλούσιο σε νερό, κάλιο, βιταμίνη Α (καροτίνη), βιταμίνη Β1 (θειαμίνη), βιταμίνη Β2, Β6 και βιταμίνη C.

Λειτουργίες του ροδιού:

1. Πρεβιοτική και αντιμικροβιακή δράση

• Μία από τις σημαντικότερες λειτουργίες του ροδιού και των παραγώγων του που σχετίζονται με την υγεία είναι η ευεργετική τους επίδραση στο εντερικό μικροβίωμα και η πιθανή αντιμικροβιακή τους δράση. Οι ελλαγιταννίνες, κύριες πολυφαινόλες του ροδιού, μετατρέπονται στο έντερο σε ελλαγικό οξύ και στη συνέχεια σε ουρολιθίνες Α και Β μέσω του μικροβιώματος, συμβάλλοντας έτσι στο πρεβιοτικό του δυναμικό.
• Μελέτες in vitro έχουν δείξει ότι τα υποπροϊόντα του ροδιού (φλούδα, σπόροι και εκχυλίσματα) προάγουν την ανάπτυξη ευεργετικών βακτηρίων (όπως τα Bifidobacterium spp. και Lactobacillus spp.), ενώ παράλληλα αναστέλλουν την ανάπτυξη των δυνητικά παθογόνων βακτηρίων (όπως οι Bacteroides fragilis, Clostridia και Enterobacteriaceae). Επίσης, από έρευνες παρατηρήθηκε ότι αυξάνει την παραγωγή λιπαρών οξέων βραχείας αλυσίδας (οξικό, προπιονικό, βουτυρικό), που είναι σημαντικά για την υγεία του εντέρου.
• Ενώσεις του ροδιού όπως το ελλαγικό οξύ, το γαλλικό οξύ και οι πουνικαλαγίνες παρουσιάζουν αντιμικροβιακή δράση έναντι παθογόνων βακτηρίων όπως ο Staphylococcus aureus.
• Τέλος, έχει διαπιστωθεί ότι ο χυμός ροδιού μπορεί να βελτιώσει τη βίο-προσβασιμότητα των φαινολικών ενώσεων και να υποστηρίξει την επιβίωση των γαλακτικών βακτηρίων κατά τη γαστρεντερική πέψη, ενισχύοντας έτσι τη συνολική πρεβιοτική του δράση.

2. Αντικαρκινική δράση

• Τα εκχυλίσματα ροδιού έχουν διερευνηθεί για τις πιθανές αντικαρκινικές τους ιδιότητες έναντι διαφόρων τύπων καρκίνου. Συγκεκριμένα, έχει αποδειχθεί ότι αναστέλλουν τη δράση του πυρηνικού παράγοντα κάππα Β (NF-κB), ενός σημαντικού ρυθμιστή της φλεγμονής και της κυτταρικής επιβίωσης, σε μοντέλα καρκίνου του προστάτη και νεφρικού κυτταρικού καρκινώματος in vitro.
• Τα εκχυλίσματα ροδιού θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως διαιτητικά συμπληρώματα στη διαχείριση ασθενών με μικρούς, εντοπισμένους νεφρικούς όγκους, πιθανώς συμβάλλοντας στην αποφυγή νεφρεκτομής.
• Τόσο τα εκχυλίσματα της φλούδας του ροδιού όσο και η πουνικαλαγίνη, μια πολυφαινόλη που βρίσκεται στον καρπό, έχουν παρουσιάσει αντιπολλαπλασιαστική δράση και αναστολή της ανάπτυξης καρκινικών κυττάρων του προστάτη μέσω επαγωγής της απόπτωσης.
• Το ρόδι και τα παράγωγά του έχουν συνδεθεί με την πρόληψη της μετάστασης του καρκίνου (περιορισμός της εξάπλωσης του καρκίνου). Η αντιμεταστατική δράση του ροδιού αποδίδεται, εν μέρει, σε μοριακές τροποποιήσεις της εξωκυτταρικής μήτρας, οι οποίες επηρεάζουν τη μεταναστευτική και επεμβατική ικανότητα των καρκινικών κυττάρων.

Περαιτέρω μελέτες in vitro έχουν δείξει ότι η πουνικαλαγίνη:

• προκαλεί κυτταρικό θάνατο σε κύτταρα θηλώδους καρκινώματος του θυρεοειδούς,
• αναστέλλει τον πολλαπλασιασμό κυττάρων μη μικροκυτταρικού καρκινώματος του πνεύμονα,
• επιδεικνύει ισχυρή αντιπολλαπλασιαστική δράση σε κυτταρικές σειρές καρκίνου του πνεύμονα, του μαστού και του τραχήλου της μήτρας.

3. Καρδιαγγειακές παθήσεις

• Ο χυμός ροδιού αποτρέπει τη δράση του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης στον ορό και μειώνει τη συστολική αρτηριακή πίεση.
• Οχυμός ροδιού είναι μια πλούσια πηγή πολυφαινολών με υψηλό αντιοξειδωτικό δυναμικό. Οι αντιαθηρογόνες, αντιυπερτασικές και αντιφλεγμονώδεις επιδράσεις του έχουν αποδειχθεί σε μελέτες.

4. Υγεία του δέρματος

Οι φαινολικές ουσίες και τα προϊόντα του ροδιού (χυμός, εκχύλισμα, λάδι) δρουν ως φυσικά αντιοξειδωτικά που προστατεύουν το δέρμα. Μελέτες έδειξαν ότι μειώνουν τις βλάβες από το οξειδωτικό στρες και την ηλιακή ακτινοβολία, προστατεύοντας το DNA, τις πρωτεΐνες και τη δομή του δέρματος.

5. Το ρόδι και τα συστατικά του (πουνικαλαγίνη, ελλαγικό οξύ, ουρολιθίνες ) εμφανίζουν σημαντικές βιολογικές δράσεις:

• Στην παχυσαρκία και τον διαβήτη, αναστέλλουν ένζυμα που σχετίζονται με τη λιπογένεση και τη διάσπαση υδατανθράκων, μειώνουν την αποθήκευση λίπους και βοηθούν στον έλεγχο της μεταγευματικής γλυκόζης.
• Στη νόσο Αλτσχάιμερ, οι ουρολιθίνες μειώνουν τη νευροφλεγμονή, ενώ η πουνικαλαγίνη προστατεύει από διαταραχές μνήμης μέσω αντιφλεγμονωδών και αντιαμυλογενετικών μηχανισμών.
• Στην οστεοπόρωση, τα εκχυλίσματα ροδιού ενισχύουν τη διαφοροποίηση των οστεοβλαστών και περιορίζουν τη δράση των οστεοκλαστών, βελτιώνοντας την υγεία των οστών.
• Στη στοματική υγεία, τα εκχυλίσματα φλούδας και χυμού ροδιού αναστέλλουν βακτήρια όπως ο Streptococcus mutans, μειώνοντας τον σχηματισμό βιοφίλμ, την παραγωγή οξέων και την ανάπτυξη τερηδόνας.

Τα οφέλη της υγείας από την κατανάλωση χυμού ροδιού

• Το αντιοξειδωτικό δυναμικό του χυμού ροδιού είναι μεγαλύτερο από αυτό του κόκκινου κρασιού και του πράσινου τσαγιού (το οποίο προκαλείται μέσω των ελλαγιταννινών και των υδρογονωμένων τανινών).
• Ο χυμός ροδιού μπορεί να μειώσει το οξειδωτικό στρες (των μακροφάγων, τις ελεύθερες ρίζες και την υπεροξείδωση των λιπιδίων).

Το οξειδωτικό στρες των μακροφάγων είναι η ανισορροπία μεταξύ της παραγωγής δραστικών μορφών οξυγόνου (ROS) και της ικανότητας του κυττάρου να τις εξουδετερώσει και να επισκευάσει βλάβες. Τα μακροφάγα, τα οποία αποτελούν μέρος του ανοσοποιητικού συστήματος, παράγουν φυσιολογικά ROS για να καταστρέψουν παθογόνα, αλλά όταν η παραγωγή ξεπερνά τα αντιοξειδωτικά μέσα, προκαλείται βλάβη στα συστατικά του κυττάρου. 

Συμπέρασμα

Το ρόδι αποτελεί ένα φρούτο εποχής με ιδιαίτερα υψηλή βιολογική αξία. Οι ιδιότητές του εκτείνονται από την προστασία του εντερικού μικροβιώματος και την αντιμικροβιακή δράση, μέχρι την ενίσχυση της καρδιαγγειακής υγείας, του δέρματος και τη συμβολή του στην πρόληψη χρόνιων παθήσεων. Παράλληλα, τα εκχυλίσματα και τα παράγωγά του παρουσιάζουν σημαντικό επιστημονικό ενδιαφέρον για τις πιθανές αντικαρκινικές τους δράσεις. Έτσι, η ένταξη του ροδιού στη διατροφή αποτελεί έναν φυσικό και αποτελεσματικό τρόπο ενίσχυσης της συνολικής υγείας και ευεξίας.

Βιβλιογραφία

Panagiotis Kandylis  and  Evangelos Kokkinomagoulos (2020). Food Applications and Potential Health Benefits of Pomegranate and its Derivatives. doi: 10.3390/foods9020122

Aida Zarfeshani et al (2012).  Potent health effects of pomegranate. DOI: 10.4103/2277-9175.129371

Αντωνία Τριχοπούλου (2004). Πίνακες σύνθεσης τροφίμων και ελληνικών φαγητών (3^η έκδοση)